Kẻ sĩ xưa và nay.

Cụ Nguyễn Công Trứ là người mà lúc còn đi học tôi thích học thơ của cụ nhất. Không phải vì cụ làm nhiều bài thơ nói về cung cách hưởng nhàn của cụ, nhưng tôi thích cái quan niệm cũng như cái tính cách của "kẻ sĩ" ở trong thơ của cụ. Thuở còn hàn vi, cụ đã nói:

 Xe bồ luân dầu chưa gặp Thang Văn

Phù thế giáo một vài câu thanh nghị

Cầm chính đạo để tịch tà cự bí

Hồi cuồng loan nhi chướng bách xuyên

Rồng mây khi gặp hội ưa duyên

Đem quách cả sở tài làm sở dụng

Trong lăng miếu ra tài lương đống

Ngoài biên thùy rạch mũi Can Tương...

Tuy có sở học nhiều, nhưng mãi đến năm 42 tuổi, cụ mới bắt đầu xuất chính. Mặc dù cụ quan niệm:

Sĩ làm cho bách thế lưu phương

Trước là sĩ sau là khanh tướng

Thế nhưng, cụ vẫn là một đại tướng giỏi về dụng binh, đã cầm quân đi dẹp giặc ở nhiều nơi.

Ngoài ra, cụ cũng còn là một nhà làm kinh tế giỏi. Với chức vụ Doanh Điền Sứ, đã chiêu dụ dân khai hoang, lập nên hai huyện Kim Long và Tiền Hải.

Tuy vậy, con đường hoạn lộ của cụ vẫn có nhiều trắc trở. Lúc cụ đang làm đại tướng, vua Tự Đức là vua thời nhà Nguyễn đã giáng chức của cụ xuống làm lính thú đóng quân ở Quảng Ngãi. Cụ vẫn một tinh thần lạc quan : "Lúc làm tướng tôi không lấy làm vinh, lúc làm lính tôi không lấy làm nhục". Cho nên cụ mãi mãi là một kẻ sĩ mà tôi rất hâm mộ.

Thời bây giờ, có một kẻ sĩ mà tôi hâm mộ không kém cụ Nguyễn Công Trứ. Đó là tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ. Xuất thân từ gia đình mà cha là một công thần của chế độ, Cù Huy Hà Vũ đã được du học tại Pháp và học về luật khoa và lấy bằng tiến sĩ . Nếu là một người bình thường như muôn triệu người bình thường khác, hẳn CHHV chỉ yên tâm hành nghề luật sư  bên cạnh một mái ấm gia đình. Thế nhưng tiến sĩ đã chọn con đường khác, một con đường đầy chông gai, trắc trở : tranh đấu cho một Việt Nam nhiều tự do và dân chủ hơn, chống lại những thế lực cường quyền đang mỗi ngày tác oai tác quái trên quê hương... Con đường này đã bị trả giá bằng những năm tháng ở trong trại tù. Tôi xin dùng từ trại tù mà không dùng từ trại cải tạo bởi lẽ cải tạo mang ý nghĩa dùng những người tốt để giáo dục và rèn luyện kẻ xấu trở thành con người tốt. Không ai lại dùng kẻ xấu để cải tạo người tốt cả. Cho nên từ sau năm 1975, tôi chỉ gọi những trại tù để chỉ nơi giam cầm những công nhân viên chức Việt Nam Cộng Hòa chứ không gọi đó là trại cải tạo. Mời đây, trại tù nơi giam cầm tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ đã gởi thơ về luật sư Nguyễn Thị Dương Hà là vợ tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ, nói là tiến sĩ không chịu cải tạo tốt.

Nói mà không biết nhục và xấu hổ.

Phi Vũ

03/31/12